آیا در زمانی دور قانونی وضع شده که تمامی انسانها از آغاز تا پایان می بایستی میوه ها را فقط به صورت آبدار و تازه میل کنند؟! هیچ قانون ثابت و مکتوبی در این زمینه وجود ندارد! هزاران سال است بشر از میوه های مختلف در فصول گوناگون سال تغذیه کرده و بیشتر اوقات این تغذیه به صورت تازه و آبدار بوده ولی میوه های خشک شده نیز برای فصول سرد جمع آوری و ذخیره می شدند. اکنون و در زمان حاضر نیز به کمک بسیاری از دستگاه خشک کن میوه می توان در کنار میوه های تازه از میوه های خشک و تُرد هم نهایت بهره و لذت را برد.

انواع آب میوه، کمپوت های مختلف و نهایتاً « چیپس میوه » و اینجا همان جایی ست که ما بحثی مفصل در مورد آن داریم. چیپس میوه و یا همان میوه های خلال شده به صورت خشک، دهه هاست وارد چرخه غذایی ما شده اند و اینمحصولات خوشمزه و بسیار ماندگار توسط دستگاه خشک کن میوه  به این حال و روز در آمده اند.

فقط کافی ست اراده کرده و کمی در بازار و بسیاری از فروشگاه های زنجیره ای قدم بزنید، انواع چیپس میوه را در بسته بندی های مختلف مشاهده خواهید کرد. میوه هایی که به شکلی زیبا و منظم برش خورده و به زیبایی هرچه تمامتر خشک و ترد شده اند. این میوه های خشک به کمک میوه خشک کن به زیبایی از آب تهی شده تا بیشتر ویتامین و مواد معدنی در آن باقیمانده و حفظ گردد.

اصولاً یک دستگاه خشک کن طبق فرایند و شیوه های مختلفی که در آن برای خشک کردن انواع میوه تعریف شده است بسیاری از انواع میوه را به خوبی و به سرعت خشک و چیپسی خواهد کرد. بسیاری از این دستگاه ها صنعتی بوده و آنچنان حجم و ابعاد وسیعی دارند که برای خرید و راه اندازی آنها، اولاً می بایستی مبالغ زیادی هزینه کرد، سپس از نظر مکان نصب و به کارگیری دستگاه خشک کن میوه صنعتی ، حتماً می بایستی میزان مساحت قابل ملاحظه ای را در دسترس داشت.

و اما شیوه کار دستگاه خشک کن میوه به چه صورت است؟

در بیشتر دستگاه هایی که برای این موضوع یعنی خشک کردن میوه و سبزیجات مختلف طراحی و تولید شده اند تقریباً از شیوه ای مشابه استفاده خواهد شد. یکی از مهمترین مواردی که در فرآیند رطوبت زدایی و خشک کردن میوه ها در دستگاه خشک کن میوه  باید به آن توجه کرد چگونگی این فرآیند و لطمه نزدن به بافت و مواد درون میوه هاست.

به عنوان مثال در دستگاه های خانگی پس از اینکه میوه ها و یا سبزیجات مختلف را پس از خرد و خلالی کردن در سینی های خشک کن میوه ریختیم، این دستگاه با روشن شدن هیترهای متعدد خود گرما تولید کرده و چند فن، با گردش هوای داغ در تمامی نقاط دستگاه سبب خشک شدن میوه و سبزیجات خواهد شد، به همین راحتی!

چنین فرآیندی کمک خواهد کرد تا هم مواد سریعتر خشک شود و هم مواد مفید درون آنها در طی این فرآیند تخریب و نابود نگردد. این کاری ست که در گذشته های دور نیز اجداد ما انجام می دادند اما نه با چنین دستگاه هایی بلکه به کمک نور خوشید و گاهی نیز با گرمای هیزم و دود آنها.

در سایر دستگاه ها یعنی دستگاه های صنعتی و نیمه صنعتی میوه خشک کن نیز تقریباً شیوه کار به همین صورت است فقط شکل و فرم استفاده از انرژی متفاوت خواهد بود یعنی برخی از این دستگاه ها برای ایجاد گرما از برق استفاده می کنند و برخی دیگر از مواد جایگزین مانند نورآفتاب.

دستگاه خشک کن میوه و غذای حیوانات خانگی!

شاید در ابتدا افرادی با دیدن چنین جمله ای (( دستگاه خشک کن غذای حیوانات خانگی )) کمی متعجب شوند اما چنین دستگاه ها و تولیداتی هم وجود دارند. از آنجایی که بسیاری از مردمان جهان از سالها قبل علاقه فراوانی به نگهداری انواع حیوانات خانگی داشته و دارند به تدریج ابزار و وسایل مختلفی در این زمینه شکل گرفت تا جایی که امروزه این موضوع تبدیل به صنعتی بسیار بزرگ و درآمدزا شده است.

شاید برخی دستگاه ها مانند همین دستگاه های متنوع خشک کن میوه یا میوه خشک کن در نظر عموم فقط به همین نام و برای انجام چنین کاری شناخته شوند اما در عمل به این شکل نیست. از چنین ابزاری می توان در بسیاری موارد مشابه مانند تولیدات غذای حیوانات خانگی استفاده کرد. از آنجایی که انواع تغذیه این حیوانات به صورت مخلوطی از مواد مختلف است، این مواد می بایستی پس از تولید و قبل از بسته بندی، به شکلی صحیح و استاندارد، رطوبت زدایی و نم کشی شده تا در بسته بندی و همچنین سایر مراحل قبل از مصرف، دچار تخریب و فساد زودهنگام نشوند.

در واقع یک دستگاه میوه خشک کن می تواند یک دستگاه خشک کن غذای حیوانات نیز باشد و به خوبی و با قدرت تمام، همان مراحل مختلف برای خشک کردن انواع میوه را اینبار برای خشک کردن و رطوبت زدایی از انواع غذای حیوانات خانگی انجام دهد.

خشک کردن میوه بدون استفاده از دستگاه خشک کن میوه

برای تنوع هم که شده بد نیست مقداری به این بحث بپردازیم یعنی چگونگی خشک کردن انواع میوه در منزل، آن هم بدون استفاده از میوه خشک کن معروف!. حتماً برای شما هم زیاد پیش آمده که در منزل در حال استراحت و دیدن سریال یا برنامه مورد علاقه خود باشید وناگهان هوس خوردن مقداری چیپس میوه به سرتان زده باشد. خب! در چنین شرایطی یا باید یک عدد دستگاه خشک کن خانگی داشته باشید و یا مقدار میوه خشک از فروشگاه خریده باشید. حال اگر هر دوی این موارد موجود نبود چه؟!

همیشه هم قرار نیست از دستگاه های مخصوص خشک کن میوه برای اینکار استفاده کرد بلکه گاهی می توان البته باکمی صرف وقت، مقداری میوه و حتی سبزیجات و مواد غذایی دیگر را خشک و تُرد کرد و از خوردن آنها لذت برد.

حال شاید بپرسید چگونه؟! خیلی راحت است. مقداری میوه مانند سیب یا پرتقال یا لیمو و یا هر میوه دیگری که در منزل در دسترستان است را ابتدا به خوبی شسته و سپس به صورت خلالی و گرد گرد برش زده و آنها را برای خشک کردن با دستگاهی غیر از میوه خشک کن آماده کنید. کمی صبر کنید! ما می خواهیم شما را سورپرایز کرده و دستگاهی دیگر را که همیشه در منزل داشتید و از آن برای این مورد استفاده نمی کردید به شما معرفی کنیم: «فر اجاق گاز» یا «مایکروویو».

بله هر دوی این موارد می تواند تا حدی مانند یک دستگاه خشک کن میوه عمل کرده و مقداری میوه خشک و چیپسی، حتی برای تنوع و سرگرمی هم که شده به شما تحویل دهد. حال دیدید می توان از ابزار مشابه هم گاهی استفاده کرد. البته فر اجاق گاز و یا مایکروویو هیچگاه نمی تواند جای یک خشک کن میوه ایستاده و مانند آن عمل کند، چه از نظر کیفیت و چه از نظر کارایی اما برای تنوع بد نیست.

خب میوه های خلال شده را به ترتیب و با حوصله در سینی فر چیده و داخل فر بگذارید. دمای فر را در حد نرمال قرار داده و اجازه دهید میوه ها آرام آرام خشک شوند، به همین راحتی. پس از نیم ساعت می توانید از خوردن چیپس میوه خانگی خود که توسط دستگاه خشک کن میوه جدید شما آماده شده است نهایت لذت را ببرید!

مزایای استفاده از دستگاه خشک کن میوه

همیشه و در هر حالتی، استفاده از ابزار و وسایل اصولی و استاندارد تولید، منطقی ترین و مناسب ترین راه برای شروع فعالیتی محدود برای استفاده های شخصی و یا تجاری و آینده دار است، این یک اصل کلی و همه جانبه است. در مورد تولید انواع میوه های خشک و خوشمزه نیز بهترین و ایده آل ترین شیوه این است که از ابزار و ادوات حرفه ای و کاملاً استاندارد استفاده کنیم.

اگر قرار به تولید انبوه و صدها تنی در ماه باشد بهتر است از دستگاه های کاملاً حرفه ای و صنعتی میوه خشک کن برای این امر استفاده شود. صنعت بزرگ و پُرسود چیپس میوه می تواند با استفاده صحیح از دستگاه خشک کن میوه متحول شده و حتی با پیشرفت علم و تکنولوژی و بهینه سازی این دستگاه ها، در آینده نزدیک چیپس میوه و میوه های خشک و مقوی را جایگزین هله حوله و چیپس و پفک های مضر و بی فایده نماید. اگر هم قرار به تولید محدود برای استفاده های شخصی و خانوادگی باشد، بهترین گزینه همان دستگاه های کوچک و جمع و جور میوه خشک کن خانگی ست که قدرت و کیفیت مناسبی نیز دارند.

از مهمترین مزایا و فایده های استفاده از دستگاه خشک کن میوه این است که تولیدات آن مجموعه به شدت زیاد و انبوه خواهد بود و این واحد قدرت پوشش دادن سطح وسیعی از بازار و مصرف کننده را خواهد داشت. حتی برخی از این واحدهای بزرگ و صنعتی تولیدکننده میوه های خشک و خلالی می توانند علاوه بر بازارهای داخلی، بسیاری از بازارهای پررونق و پرسود خارجی را نیز تغذیه کنند. این موضوع هم به ارزآوری کمک بزرگی خواهد کرد و هم موجب شهرت آن مجموعه صنعتی و کشور خواهد شد. در مورد دستگاه های کوچک و خانگی خشک کن میوه نیز می توان به تامین نیاز خانوار و حتی فامیل امیدوار بود.

از دیگر مزایا و برتری های به کار بردن یک یا چند دستگاه خشک کن میوه صنعتی این است که این دستگاه ها به سبب بزرگ و قدرتمند بودن، شاید کمتر از دستگاه های کوچک و خانگی دچار مشکلات زود هنگام گردند زیرا ابزار و قطعات به کار رفته در آنها به شدت قدرتمندتر و توانمندتر از دستگاه های کوچک است. همین موضوع، روند تولیدات انبوه واحدهای صنعتی تولید میوه های خلالی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و حجم و سرعت تولید انواع میوه و حتی سبزیجات خشک را توسط میوه خشک کن در حد چشمگیری افزایش خواهد داد.

در چنین شرایطی و پس از استفاده از دستگاه های قدرتمند خشک کن میوه می توان به جایگزینی این مواد غذایی بسیار مقوی و مفید در بازار و سبد تغذیه خانوار نیز امیدوارتر بود. چه چیزی بهتر از اینکه به جای چیپس سیب زمینی و پفک، از میوه های تُرد و خوشمزه استفاده کنیم، این به دست نخواهد آمد جز با تولید انبوه و البته ارزان میوه های خشک و خوشمزه که البته این امر نیزمستلزم بهینه سازی روند تولید این محصولات و ارزان شدن آنهاست. دستگاه های خانگی و صنعتی را می توان با ابتکارات متعدد، بهینه تر از زمان فعلی کرد.

مدت ماندگاری میوه و سبزیجات خشک شده توسط دستگاه خشک کن میوه چقدر است؟

سوال خوب و جالبی ست! مطمئناً برای بسیاری از کسانی که حتی به صورت گذری در فروشگاه، بسته بندی های مختلف میوه های خشک شده را مشاهده می کنند این سوال در ذهن نقش خواهد بست که این میوه های خشک تا چه مدت می توانند به همین صورت و بدون افت کیفیت و از بین رفتن مواد مغذی باقی بمانند؟

از آنجایی که تمامی این میوه های خلالی و خشک شده توسط دستگاه های صنعتی و نیمه صنعتی میوه خشک کن تولید و عرضه می شوند و این دستگاه های خشک کن میوه به شکلی کاملاً استاندارد این میوه ها را خشک و تُرد می کنند می توان به ماندگاری آنها برای مدتی طولانی امیدوار بود اگر به چند نکته توجه کنیم.

اول اینکه نباید این محصولات خشک و بسته بندی را دائماً از جایی به جای دیگر جابجا کرد زیرا در این فرآیند جابجایی، حتماً مقداری از این میوه ها خرد و ریزریز خواهد شد و همین موضوع سبب کاهش کیفیت و عدم فروش و البته گاهی نیز سبب از دست رفتن مقداری از مواد مفید آن خواهد شد.

دوم اینکه حتماً باید این مواد را از آسیب دیدن بسته بندی آن دور نگه داشت زیرا با چنین آسیب هایی احتمال فساد و نابود شدن کل میوه ها وجود دارد. علاوه بر این با نفوذ هوا و رطوبت به داخل بسته بندی، تمامی مواد به احتمال خیلی زیاد آلوده به انواع قارچ شده و گاهی موجب کپک زدن آن نیز خواهد شد.

سومین مورد، دور نگه داشتن از نور مستقیم آفتاب است که حتماً توصیه می شود. قرار دادن هر نوع مواد غذایی به خصوص میوه های خشک و چیپسی در نور مستقیم آفتاب می تواند بر سلامت آن ماده غذایی تاثیر منفی گذاشته و در طولانی مدت، آن مواد مغذی را به کالایی بی فایده تبدیل نماید.

چنانچه به موارد ذکر شده در زمان انبار کردن و نگهداری میوه های خشک شده توجه کنیم می توان حتی برای مدت بیش از ۱ سال! هم به خوبی آنها را نگهداری و مصرف کرد.

کدام ویتامین ها در دستگاه خشک کن میوه از بین می روند؟

یکی از سوالات و ابهاماتی که همیشه در مورد استفاده از دستگاه خشک کن میوه  وجود داشته و دارد این است که در طی فرآیند خشک شدن میوه ها، چه دستگاه خانگی باشد و چه صنعتی و نیمه صنعتی، آیا مواد مفید و ویتامین های آن میوه از بین خواهد رفت؟

حتی از قرن ها قبل، پیشینیان ما می دانستند که میوه خشک و نگهداری شده از فصول گرم سال، نمی تواند آن میزان از ویتامین را که میوه های تازه خواهند داشت به بدن برسانند. در مورد انواع دستگاه خشک کن میوه هم تقریباً موضوع از همین قرار است. برخی ویتامین ها به خصوص ویتامین C در طی فرآیند خشک شدن، تا حدی از بین خواهد رفت و مقدار آن در میوه های خشک شده کمتر از میوه تازه است.

همچنین در طی فرآیند رطوبت زداییِ میوه در خشک کن میوه مقداری از رنگدانه های مفید موجود در آنها از بین خواهد رفت که این امری طبیعی ست، اما در این موضوع نباید این مسئله بسیار مهم را از یاد ببریم که شکل و شیوه خشک کردن میوه ها توسط دستگاه و مدت زمان خشک شدن آن در این دستگاه، به شدت در این موضوع دخیل و مهم است. می توان با کمی دقت در استفاده از دستگاه خشک کن میوه  بسیاری از رنگدانه ها و حتی مقدار زیادی از ویتامین C آن را مانند سایر ویتامین ها به خوبی حفظ کرد.

استفاده از دستگاه خشک کن میوه یا استفاده از نور آفتاب؟

و اما باز هم رسیدیم به یک سوال کلیدی و مهم، اینکه استفاده از نور داغ و بسیار سوزان آفتاب به خصوص در مناطق خشک و بیابانی برای خشک کردن میوه ها مناسب است یا استفاده از دستگاه خشک کن میوه و سبزی؟

در واقع باید گفت اگر بخواهیم به صورت منطقی قضاوت کنیم می توان از هر دوی این موارد در شرایط و موقعیت خود استفاده کرد همانگونه که سالها بلکه قرن هاست در نقاط مختلف جهان، به صورت طبیعی اقدام به خشک کردن بسیاری از میوه ها می کنند و هیچ مشکلی هم پیش نیامده!

اما در این مورد، توجه به چند نکته مهم هم نباید فراموش شود:

استفاده از نور آفتاب و خشک کردن میوه در فضای باز می تواند احتمال آلودگی آنها به گرد و خاک و انواع ویروس ها و میکروب ها را به شدت افزایش داده زیرا فضا و شرایط، کنترل پذیر نیست.

همچنین در فضای باز احتمال بسیار زیادی به آلودگی میوه ها توسط انواع حشرات و موجودات کوچک و بزرگ وجود دارد، حشراتی مانند مگس ها که بر روی هر چیزی نشسته و از آن تغذیه می کنند. این موجودات به راحتی می توانند میوه های پهن شده در فضای باز را به انواع آلودگی ها دچار کنند.

و نکتۀ دیگر اینکه، خود افراد و کسانی که دائماً در حال فعالیت و جابجا کردن این میوه ها در هوای آزاد هستند نیز ممکن در برخی موارد موجب آلوده شدن میوه شوند که البته احتمال کمی دارد اما دور از ذهن نیست.

تمامی این موارد و شرایط نشان دهنده این موضوع است که بهترین و راحت ترین و سریعترین گزینه برای داشتن حجم مشخصی از میوه های خشک و خوشمزه،استفاده از انواع میوه خشک کن در ابعاد و ظرفیت های مختلف است. در دستگاه خشک کن میوه احتمال هیچگونه آلودگی در طی زمان خشک شدن میوه ها وجود ندارد و شرایط به صورت کامل، کنترل شده و عاری از هر گونه آلودگی خارجی ست. سرعت خشک شدن میوه ها در میوه خشک کن نیز بسیار بیشتر از فضای باز و استفاده از نور آفتاب خواهد بود.

در دستگاه خشک کن میوه  نه حشرات موذی و آلوده راهی برای دسترسی به میوه ها دارند و نه گرد و غبار و آلودگی های محیطی. هیچگونه دستکاری بی مورد توسط افراد مختلف هم برای خشک شدن میوه ها نیاز نیست بلکه پس از شستن و خلالی کردن آنها و چیدن در سینی، می توان به راحتی میوه ها را داخل دستگاه قرار داده و پس از دقایقی از خوردن میوه های خشک به شدت لذت برد.

چرا تصور بر این است که مقدار کالری میوه خشک بیشتر است؟

این تصور تا حد زیادی درست است. برای فهم بهتر این موضوع کمی دقت لازم است! زمانی که ما از میوه های تازه و آبدار استفاده می کنیم به علت وجود مقدار بسیار زیاد آب در تمامی میوه ها، پس از میل کردن یک یا نهایتاً دو عدد میوه، احساس سیری کرده و دست از خوردن می کشیم. این یک واکنش صحیح و کاملاً منطقی بدن به دریافت میزان کافی از آب و کالری توسط میوه هاست.

اما در مورد استفاده از میوه هایی که توسط میوه خشک کن تولید و چیپسی شده اند موضوع کمی متفاوت خواهد بود. همانطور که می دانید میوه ها پس از تُرد شدن توسط دستگاه خشک کن میوه و آماده شدن برای میل کردن، مقدار بسیاری زیادی از آب و وزن خود را از دست می دهند در نتیجه افراد در زمان استفاده از این میوه ها، میل به خوردن مقدار بیشتری از آن دارند زیرا این چیپس های میوه، بدون آب بوده و دیرتر احساس دلزدگی و سیری ایجاد می کنند!

همین موضوع سبب بیشتر خوردن این میوه های خشک و در نتیجه جذب بسیار بیشتر کالری آنها خواهد شد و دقیقاً به همین علت است که گفته می شود میوه های خشک سبب افزایش جذب کالری و نهایتاً چاقی می شوند که این جمله تا حد زیادی درست است.

یکی از بهترین شیوه ها برای فرار و گرفتار نشدن در دام چنین مشکلی این است که از همان ابتدا و قبل از خوردن میوه های خشک، تعداد مشخص و کنترل شده ای از آنها را داخل ظرفی گذاشته و نسبت به خوردن آنها حساس باشیم. می توان دو تکه از پرتقال، دو تکه سیب، چند تکه لیمو برداشت و میل کرد، نه اینکه ظرف چیپس را لبالب مملو از میوه هایی کنیم که توسط دستگاه خشک کن میوه به زیبایی هرچه تمامتر تُرد و خوشمزه شده اند و تا می توانیم بخوریم!

می توان گفت: دستگاه خشک کن میوه بهترین و حرفه ای ترین ابزاری ست که می توان آن را هم در منزل داشت و هم در مکان های صنعتی. دستگاهی که می تواند لذت میل کردن تمامی میوه ها را در هر فصلی از سال به ما هدیه کند، آن هم به صورت تُرد و خوشمزه.

ماشین سازی

نویسنده: طیب عالی